Warmtewinning uit oppervlaktewater

Warmtewinning uit oppervlaktewater, ook wel aquathermie genoemd, is een innovatieve manier om gebouwen duurzaam te verwarmen. Door warmte uit rivieren, meren en kanalen te benutten met warmtewisselaars en warmtepompen, kan deze energiebron een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Vooral in stedelijke gebieden, waar water ruim beschikbaar is, biedt aquathermie een efficiënte en milieuvriendelijke oplossing.

Om inzicht te krijgen in de potentie van aquathermie heb ik een GIS-analyse uitgevoerd. In deze blog deel ik mijn bevindingen en laat ik zien hoe GIS hierbij kan helpen.

We beginnen de analyse met een luchtfoto van een min of meer willekeurige plaats in Nederland. Deze luchtfoto gebruiken we als basis. De analyse doen we met behulp van QGIS. Dat is een geografisch informatiesysteem waarmee analysis en visualisaties van locatiedata uitgevoerd kan worden. Een GIS-systeem werkt met lagen en de laag hiernaast is onze basislaag.
De volgende laag die we gebruiken bevat alle panden in het gebied. Bron van deze data is de BAG (Basisadministratie adressen en gebouwen). De laag met panden kan eenvoudig worden geïmporteerd en als laag worden getoond.
Vervolgens kunnen we het oppervlaktewater als laag toevoegen. Hiervoor kunnen verschillende bronnen worden gebruikt. In dit geval zijn ze handmatig ingetekend op basis van de luchtfoto.
Omdat de vraag in dit voorbeeld van een woningcorporatie komt is gekeken naar het bezit (woningen) van de corporatie in het betreffende gebied. Op basis van wederom de BAG zijn deze woningen (hier specifiek ‘verblijfsobjecten’) ingetekend op de kaart. Ieder puntje op de kaart is dus een woning. Er kunnen zich meerdere woningen in een pand bevinden (zogenaamde meergezinswoningen). Dit zijn bijvoorbeeld appartementen.
Met behulp van GIS-software is het heel eenvoudig om de afstand van iedere woningen to het dichtstbijzijnde oppervlaktewater uit te rekenen. In de afbeelding hiernaast zie je dat de woningen zijn in gekleurd op basis van de afstand to het water (blauw = dichtbij, rood = veraf). Zonder al te ver op het onderwerp in te gaan is dit relevant voor de mogelijkheden van toepassing van aquathermie.
Ook is het van belang dat er clustering van woningen is. Hoe meer woningen zich dichtbij elkaar bevinden hoe eerder toepassing van aquathermfe rendabel is. Het is wederom heel eenvoudig om dit met GIS-software te doen. Hier zij je bijvoorbeeld dat er is gekeken naar het aantal woningen per hectare en dat iedere hectare vervolgens is ingekleurd op basis van het aantal woningen dat zich daarin bevindt.

Aquathermie, of warmtewinning uit oppervlaktewater, is een veelbelovende techniek om gebouwen duurzaam te verwarmen. Door GIS-software zoals QGIS te gebruiken, kunnen we analyseren welke locaties het meest geschikt zijn voor deze techniek. In deze blog heb ik laten zien hoe je met verschillende geografische lagen, zoals gebouwdata (BAG) en oppervlaktewater, inzicht krijgt in factoren als afstand tot water en woningdichtheid. Deze ruimtelijke inzichten helpen woningcorporaties en andere partijen bij het beoordelen van de haalbaarheid van aquathermie.

Ben je benieuwd hoe GIS jouw organisatie kan helpen bij duurzaamheidsvraagstukken zoals aquathermie? Of wil je zelf aan de slag met ruimtelijke analyses? Neem dan contact met me op.